A opinião de ...

La pruma braba

“Por isso, antes de screbir, daprendei a pensar.”
Boileau
 
Antes d’ir pa l çcanso, ye tiempo d’apresentar cuntas. Fálo-bos, claro stá, de “La pruma braba” deste anho de 2018, dezde Janeiro até hoije. Ls mais rejistentes, por cierto, yá se dórun cunta que la “Pruma…” faltou alguas semanas. I isso fui fruito, quaije siempre, de ls outros afazeres que mos ban anchindo la bida. Ora bien, assi i todo eiqui quédan alguns dados statísticos daquilho que screbi nestes meses.
Las binte i nuobe “Prumas” – nun stou a cuntar la d’hoije − lhebórun cun eilhas un total de 9 968 (nuobe mil nuobecientas i sessenta i uito) formas. Destas todas, 2900 (dues mil i nuobecientas) son palabras diferentes. Dízen tamien ls dados statísticos que 1985 (mil nuobecientas i uitenta i cinco) palabras solo fúrun usadas ua beç, 405 (quatrocientas i cinco) fúrun usadas dues bezes i 136 (ciento i trinta i seis) trés bezes…
Cumo an qualquiera lhéngua, las palabras mais usadas son las chamadas formas gramaticales. Eilhas son, por assi dezir, l cimento que fai cun las lhénguas quéden ligadas, que las frazes téngan sentido i q’este sentido seia antendido por todos. Eiqui quédan essas formas, por órden decreciente, i cun andicaçon de l númaro de bezes que fúrun usadas:
de (565); l (374); i (354); la (329); que (307); las (203); a (169); ls (162); se (106); nun (102); cun (99); ye (98); an (92); cumo (84); por (83); mas (80); mais (78); para (78); ua (78); un (73); tamien (57); ou (54); solo (41); yá (40); era (39); adonde (38); al (38); assi (37); ne (36)…
A partir d’eiqui ampéçan a aparececer las formas nó gramaticales. Eiqui quédan tamien alguas deilhas (deixando quedar ls berbos), até la frequência 10 (dieç), siempre cun andicaçon de l númaro de bezes q’aparécen:
lhénguas (33); mundo (31); palabra (26); forma (25); lhéngua (25); tierra (25); ser (24); die (21); son (21); palabras (20); tiempo (20); falar (19); fui (19); bien (18); dezir (17); habie (17); maneira (17); beç (16); seia (16); tener (16); ber (15); diç (15); dies (15); mirandés (15); sentido (15); tierras (15); cunta (14); stá (14); lhugar (13); alguas (12); miedo (12); staba (12); casa (11); cousa (11); éran (11); lhado (11); suonho (11); hoije (10); miranda (10); pertués (10); seclo (10).
Ls mais antendidos nestas cousas de la statística sáben mui bien q’isto pouco ou nada diç subre aquilho que screbi. Amóstran-mos ls dados statísticos – l “status” – mas nada dízen subre l sentido. Amóstran la quantidade, mas nó la qualidade.
Para chegar alhá serie preciso pegar nestes dados “statísticos” i demudá-los an dados algébricos, demudando ou reduzindo-los a l’ounidade, para assi ls poder anterpretar ou deixar q’eilhes amostrássen las sues “qualidades”. Nun sou you quien bai a fazer isso, i muito menos cun testos que you próprio screbi. Estas “Prumas…” nun ténen outro sentido que nun seia amostrar que la lhéngua mirandesa ye solo mais ua, armana de las outras lhénguas de l mundo.  Cunta, cumo cúntantodas las outras. I estes númaros, i estas palabras q’eiqui quédan, nun ténen outro antento que nun seia ajudar-mos a pensar nesta armandade de las lhénguas,  an q’uas son mais fuortes q’outras, alguas anténtan amponer-se, todas quieren rejistir, i subretodo todas son amportantes porque todas ténen algua cousa a dezir.
Ora, cumo quaije siempre, l’eitimologie lhémbra-mos tamien que la palabra “pensar” (<pensare) quier dezir “pesar” ou “calcular”. Por  isso, la statística, quando bien ampregada,  ye l strumento que mos puode ajudar nesse trabalho. Mas isso son cuntas d’outro rosairo q’esta “Pruma…” nun puode cuntar.
 
 

Edição
3689

Assinaturas MDB