A opinião de ...

La pruma braba

“Solo al home fui dada la palabra”.
Dante, De vulgari eloquentia, IV
 
Segundo l mito bíblico Dius castigou ls homes por habéren querido fazer ua torre i assi chegar até l cielo ou até El. Por isso, fúrun cundenados a falar antr’eilhes lhénguas an que nun se cumprendien.
La dibersidade lhenguística ye muitas bezes bista cumo ua maldiçon, seia para muitos falantes, seia para quien manda ou ten l poder de fazer algua cousa. Para muitos eiconomistas, las lhénguas son ua de las fuontes de corrupçon i de muitos outros males de las nuossas sociedades.
An alguns tiempos i an alguas eras de la nuossa stória – i un pouco por todo l mundo - isso lhebou a que s’amponisse ua lhéngua, çquecendo las outras, porque serie mais fácil se todos falássen solo ua lhéngua, que por acauso tenie de ser aqueilha de quien mandaba!
Hoije an die, yá nó por rezones bíblicas, hai ua manada de lhénguas que se spárgen cada beç mais, i hai outras a morrer ou a zaparecer an cada die que passa. Uns miles d’anhos apuis de Babel, l mundo stá-se outra beç a juntar, siempre al redor de la Torre i siempre sien saber mui bien adonde la cobícia l puode lhebar.
Assi i todo, isto nun ye ua berdade ounibersal. Hai culturas para quien la dibersidade – ancluindo la lhenguística – ye ua cousa buona.  I subre isto lhembremos a Jorge Luis Borges i la sue cunta  “La biblioteca de Babel”. Nessa strourdinária biblioteca, de galeries hexagonales, stan todos ls lhibros possibles, screbidos an todas las lhénguas possibles, indas que cada bolume nun puoda tener mais que quatro cientas i dieç páginas, nien mais nien menos. Eiqui stá, por isso, todo aquilho que pudírun dezir – todo l dezible – ls sábios, ls filózofos, ls poetas, ls remansistas, assi cumo todas las possibilidades de dezir, ancluindo las mintiras i todo l que puoda nun tener ou nun fazer sentido.
Para Borges la biblioteca era ua metáfora porfeita que mos deixaba ber ua quaije-anfenitude de cuntas i d’eideias, tanto mais grande quanto l númaro de lhénguas an q’eilhas stában screbidas. I cada lhéngua serie capaç de traer a la biblioteca i a las sues obras – que son las obras de l’houmanidade – ua maneira diferente de ber i de sentir las cousas.
Ye esta la riqueza que cada ua de las seis mil lhénguas faladas ne l mundo – mais aqueilhas que yá zaparecírun apuis que ls homes ampeçórun a falar – serie capaç de traer a la biblioteca. Ye cierto que muitas destas lhénguas nunca fúrun screbidas, nien ténen lhibros, nien lhiteratura, nien gramáticas. Mas nun podemos çquecer que la biblioteca de Borges ten, al lhado de cada lhibro rial, todos ls outros possibles! Por isso, nun mos cuntentemos solo an saber quei fui screbido, mas tamien quei fui dito. Ye que ls falantes, quando fázen uso de la lhéngua, acában siempre por criar nuobas palabras i nuobas maneiras de dezir.
Giraçon atrás de giraçon, cun las ganas de cumbencir, de splicar, d’agradar, de fazer chorar ou tamien d’anganhar ou mesmo d’anxotar, ls homes criórun (sien disso se dar cunta), estas einormes casarius, que son las obras mais amportantes de l’humanidade: las lhénguas.
Quando, cumo dezie Montaigne, un mundo çcubriu outro,  l bielho mundo saliu a saber de las outras lhénguas. An finales de l seclo XVIII yá se conhecien sessenta. Mas na 1830 éran yá dues mil! I fumos por ende afuora até l númaro de cinco ou seis mil yá eiqui falado.
Mas quando las sociedades i las naçones, tecnologicamente rigorosas,  ampeçorún a centrar-se ne l lucro, esta riqueza passou a ser bista cumo un ampecilho. An 1794, l conhecido relato de l Abade Grégoire subre la “necidade i ls meios d’acabar cun ls ‘patuás” i ounibersalizar l uso de la lhéngua francesa”, fala spressamente de Babel para dezir que la dibersidade era un storbo al spargimento de las eideias rebolucionairas na porbíncia.
I assi las lhénguas fúrun quedando cada beç mais andebles. Ampurradas pal buraco dialectal, salagres i sien fuorças para rejistir. I assi, l mito babeliano ganha (nuobo) sentido: l castigo que serie falarmos todos ua mesma lhéngua!

Edição
3652

Assinaturas MDB