A opinião de ...

La pruma braba

“L pagano ye criador cunsciente de ls sous diuses, anquanto que l crestiano solo ye ancunscientemente, i cumo sien querer.”

Fernando Pessoa, Páginas Íntimas e de Auto-Interpretação.

Quiero ampeçar las “Prumas…” d’astanho lhembrando la chamada “Lei de l Mirandés” – Lei 7/99 −, publicada ne l Diário de la República, 1ª Série, nº 24, die 29/01/1999.
Diç essa Lei, ne l sou artigo purmeiro, que se propon “reconhecer i promober la lhéngua mirandesa”. I acrecenta, ne l artigo segundo, que l Stado Pertués “reconhece l dreito a cultibar i a promober la lhéngua mirandesa, anquanto patrimonho cultural, strumento de comunicaçon i de refuorço de l’eidentidade de la tierra de Miranda.”
Passados binte anhos, ye tiempo de reconhecer l papel q’esta Lei tubo para que muitas cousas se fazíssen i para que muita giente se disse de cunta q’habie outra lhéngua an Pertual (beia-se, ne l artigo 1º, que la Lei nun “reconhece” l mirandés cumo lhéngua, diç, i stá cierto, que l mirandés ye ua lhéngua). Mas yá bai sendo tamien tiempo para fazer un buono eisame daquilho que se fizo: saber l que stá bien, l que stá menos bien i, quien sabe, aquilho que ye preciso demudar para melhor. Questones de política lhenguística, que bien precisas son i que, na mie oupenion, nun tenemos.
Por isso, anquanto eilha nun chega, miremos tamien pa l tiempo, i acupemos-mos solo de las questones lhenguísticas. I l tiempo, essa lei ou eideia cun la qual medimos aquilho que demuda, diç-mos que, por esta Tierra de Miranda, mas tamien de Trás-ls-Montes, passemos un “tiempo” mui antenso. Ua oucasion chena de manifestaçones que mos lhieban a margulhar an tiempos mui antigos, an eras adonde la tierra, l home i l cosmos éran un solo ou, al menos, fazien parte d’un todo. Nun admira pois q’hoije an die, quando oubimos falar de muitas destas manifestaçones, scuitemos q’eilhas son paganas. Mas sabemos nós quei quier dezir esta palabra?
Pa l’antendermos tenemos q’arrecular até l’ampercípio de l seclo IV, quando l amperador Costantino se cumbertiu al crestianismo i fizo cun q’esta religion fusse tamien la religion de l Ampério Remano. Cun l chamado “Édito de Milão”, salido die 13 de Júnio, n’era de 313, Costantino ourdenou que l crestianos tubíssen lhiberdade de culto. I fui anton que ls bispos ampeçórun ua berdadeira campanha de pregaçon contra ls antigos cultos gregos i remanos, stribados ne l politeísmo. Nas cidades, debrebe s’ampuso la nuoba religion. Mas nas aldés ou ne ls campos, cuntinában cun las sues tradiçones i cun ls cultos als sous diuses.
Ora, an lhatin, ls campos ou las aldés chamában-se “pagus”, i ls q’alhá bibien chamában-se “paganus”. Ye bien possible que muitos “de la cidade” mirássen par’estes “paganus” cun algun çprézio, por nun aceitáren la nuoba religion. Ls bispos, esses recomendában que se deressíssen las pregaçones als “pagani” i, an buona berdade, son eilhes ls respunsables pu la criaçon de la palabra cun este nuobo sentido. L pagano, q’ampeçou por ser l que bibie ne l campo ou nas aldés, l que moraba nun “pagus”, ye agora un nó crestiano i, d’ua maneira mui special, ua pessona ligada als bielhos cultos greco-remanos.
Por isso, todas las manifestaçones rituales própias de l campo ou de l mundo rural – i nó solo las q’ambúlben máçcaras ou beiladores, mas tamien todos ls ritos agrícolas – son, eitimologicamente, “paganas”. I se, datrás, ne l tiempo de Costantino, muitos que bibien nas “urbs” mirában par’estas manifestaçones cun algua subérbia, hoije tenemos que las ber an sentido eicológico, ou seia, cumo fazendo parte de l nuosso mundo ou de la nuossa “casa”, que ye isso que mos lhembra i que mos diç, eitimologicamente, la palabra “eicologie”.

Edição
3713

Assinaturas MDB