A opinião de ...

La Pruma Braba

“Habie uas stórias, uns folhetos, miu pai iba a las feiras i cumprába-los. Miu pai trazie siempre, iba siempre a la feira de Dues Eigreijas ou Palaçuolo ou a la de Sendin, siempre, siempre benie cun folhetos para casa: “Rosa, lei”. Fazie-me ler, fizo-me ler l libro d’Amor de la Perdição, fizo-me ler la Rosa do Adro, you sei alhá quantos lhibros el nun trazie.”
Tie Clementina Rosa Afonso  (Freixenosa)

Ls folhetos de cordel i las fuolhas bolantes nacírun cun l’amprensa, no seclo XVI. Pequeinhos, cun poucas páginas ou mesmo solo cun ua, un título capaç d’agarrar l oubinte ou l leitor, baixo custo tipográfico, ua lhenguaige simples, assuntos prontos a cunsolar l público i personaiges facelmente armanadas cun ls heiróis ou cun ls malos, l culto de l melodramático ou anton la risa ou la crítica, fúrun eilhes a traer la lhiteratura scrita até l pobo que, cumo siempre, la fizo sue, demudándo-la i amanhándo-la a sou gusto.
Las “fuolhas bolantes”, qu’adepuis se chamarien “folhetos”, fazírun-se i bendírun-se até meados de l seclo XX, cumprindo funçones didáticas i çtratibas junto de la giente analfabeta i para quien ler ou scuitar estes remanses nun  deixarie de tener un poder quaije mágico. Por cierto que las sues funtes manórun tamien de l grande manatial de la lhiteratura oural, tal cumo eilha se zambulbiu na Península Eibérica donde medrou l bielho Remanseiro Peninsular. S’an tempos idos éran ls jograles, populares ou palacianos, que traien la poesie i las nobidades, agora essas fuolhas i folhetos, na boç de ciegos andantes ou bendidos de feira an feira, lhebában las amboras até l pobo.
Ls assuntos de la maiorie destes folhetos éran las zgrácias, ls crimes, las muortes, las cousas mais strourdinários que, d’algua forma, podien serbir d’eisemplo. Mas habie tamien folhetos cun assuntos brincalhones i heiróicos cun ls quales ls leitores mais facelmente s’eidenteficában. Na Tierra de Miranda, éran bendidos nas feiras, sien çquecer ls que éran traídos de tierra an tierra ou de puorta an puorta.  Un de ls registros mais simbólicos dessa tradiçon ye l que fui traído por uns ciegos de Bomioso que ye la Chanson de Malbourough, deilha (re)nacendo, por fuorça de l çquecimiento, ua nuoba cantiga, de l Mirandun, i un heirói cun esse nome, ambulto na fantasie i na traiçon memorial. Ye d’ua data mui antiga qu’a mi me lhembra de dous ciegos a cantar a la mie puorta. Un cun ua guitarra, outro cun ua caixa de smolas, alhá íban zgranando la sue cantilena i assi ajuntando ls bezinos para suitar las sues stórias ou remanses.
Quei cantában? Nun se me lhembra. Mas podie bien ser l remanse de Isaura Golçalves, de l Zoio, cun bersos de Urbano Fernandes; ou aquel que cuntaba la stória d’un  filho que matou a sou mai no die purmeiro de febreiro; ou outro, d’ua tie de Sendin, que matou l filho… Ou podie tamien ser la Stória de Bertoldinho, ou la Bicente Marujo, ou de la Nau Catrineta, pois todas eilhas andubírun de folheto an folheto i de boca na boca.
Mas antre ls remanses que mais agradórun al pobo stan, sien dúbeda,  Rosa do Adro, de Manuel Maria Rodrigues i Amor de Perdição, de Camilo Castelo Branco. Ora, la preséncia, nestes folhetos, d’outores cumo Camilo, un de ls scritores mais cunsagrados de la lhéngua pertuesa, mostra que estas produçones nun se puoden defenir pu la pretensa falta de qualidade lhiteraira. I tamien serie mui redutor pensar qu’éran solo pal pobo quaije analfabeto.
Nua lheitura eimediata, mas tamien simplista, podiemos até dezir que estes remanses son mais un eisemplo de l gusto popular, siempre çcutible i ampossible de defenir. Mas ye tamien lhegítimo pensar qu’este gusto i esta tradiçon de spargir las notícias de crimes representa, nua lheitura mais sociológica i psicanalítica, l anjeitamiento profundo por esta prática qu’atenta contra la spécie houmana i contra la bida.

Edição
3450

Assinaturas MDB