A opinião de ...

La pruma braba

Riu Douro, riu Douro,
naide a acumpanhar-te baixa;
naide pára a scuitar
tu eiterna strofa d’auga.

Gerardo Diego, Romance del duero

Sento-me an riba d’ua peinha, delantre de l riu. El abaixa, preguiçoso, acarenhado pu las colores d’ua Primabera que çperta i acalece. Sien priessas, bai abraçando i beisando las peinhas que se stríban i margúlhan nas sues augas. Sien saber, ban cheirando i probando un cachico de l’eiternidade. L mar. Pariente de l riu, l’auga alhá chegará, lhebando beisos i recordaçones destas peinhas i destas arribas. Todo ye siléncio. Daquel lhado, l bientre d’ua faia lhabada pul aire i pu l sol derráma-se subre un rigueirico. Apuis de tantos meses çfaimada i sedenta, ye tiempo d’anchir l’alma d’auga fresca.
Antre las peinhas, las campaninas de l monte bísten-se de fiesta i amóstran, angalanadas, sues frolicas cumo beisos. L aire trai até las narizes l’alma de las scobas, de ls tomilhos i de tantas outras yerbicas ancantadas cun l milagre primaberil.
S’eiqui stubisses, Unamuno, ancuntraries las arribas quaije cumo las biste, na Primabera de 1894, quando beniste a besitar l tou amigo Guerra Junqueiro. Talbeç inda ancuntrasses, cumo te dezie Junqueiro, giente (quien sabe s’alguns poetas!) ancerrada na sue torre de marfin. I, por isso, stou cierto de que poderies screbir de nuobo las tues palabras subre l “turrieburnismo” (<torre ebúrnea").
Mas essas son cuntas d’outro resairo, pois eiqui stou, cun las arribas delantre, i sien precisar d’outros bersos. Leio solo las tues palabras screbidas pu l Antruido de 1898, quando faziste la purmeira i berdadeira besita a las arribas:
“No alto, picones apuntados que s’assóman al abismo, peinhas i cúmios serrados; al longe, einormes faias ancáixando-se d’un lhado a outro, no chamado rabo de l gabilan, fórman la garganta por donde cuorre l riu. Las einormas lhancetas ban-se pardendo en graduado de colores até s’ambrulháren cun las nubres. Alhi arribota, arribota, no cerro de l scarpado frunteiro, bardégan cachos de trigo, amboras d’ua preinada serena, i assoma sue carapota ua ou outra arbolica que deixa adabinar ua terrica pertuesa.
Lhénguas de lhuç aníman la dantesca garganta, peinhas an claro subressálen subre l scuro de las peinhas a la selombra, i alhá no alto, dominando la paisaje cansada, deixa-se ber ua águila banhándo-se na lhuç. Chúben de l riu nubrinas preguiçosas que s’agárran a las peinhas, cumo se fússen la sue alma bolando de pena.”
Çculpa, Miguel, la traduçon, assi meio a la priessa. Mas tu habries gustado d’oubir estas “bozes”, an mirandés. Quando, nesse anho de 1898, screbiste al tou amigo Pedro Múgica, dezies-le qu’habies traído ua buona manada de “bozes i ditos i fonemas” pa l tou studo de la fala popular nesta tierra. “Tengo mais de 2000”, dezies. Solo l “murciélago”, ten eiqui estes chamadeiros: “moriciégaño, borraciégano, burriciégano y zarramiágalo”. “Hai bozes curisosísimas cumo uñir (uncir) (<jungere); chapazal (lodazal); marones: carneiros de quatro anhos ou mais.”
Tal cumo l riu i las arribas, tamien muitas destas “bozes” se cunserbórun. Por isso, tamien son berdadeiras las palabras que nesse tiempo screbiste:
“Aquilho que na stória de la lhiteratura spanhola se conhece cun l nome de dialeto “sayagués”, la lhenguaije an que stan screbidas las farsas i églogas que nos finales de l seclo XV screbírun Lucas Fernández i Juan del Encina, la fala rústica de l famoso “Auto del Repelón”, nun ye mais que lebe amostra d’un dialecto qu’abortou eiqui, i del quédan inda rastros. Queda mais d’el an Pertual, naquilho que l senhor Leite de Vasconcelos chama “dialecto mirandés”.

Edição
3469

Assinaturas MDB