A opinião de ...

La Puma Braba

Cerrai puortas i postigos pa que nun entre juan suldado!”
Adaige mirandés
An tiempo de star ancerrado casa i an tiempo de cousas nuobas, indas que nun seian mui buonas, tamien las lhénguas ténen q’ancuntar nuobas maneiras de dezir l mundo, ou seia, de mos dezir aquilho que debemos fazer i cumo l debemos fazer. Ye por isso que palabras cumo “bírus”, “coronabírus”, “pandemie”, “curbas”, “crecimiento”, “praino”, “quarentena”, “anfetados” i tantas outras, ban salindo de l lhugar adonde stában ancerradas i passórun a star cun nós todos ls dies. Mas la berdade ye que todas eilhas yá acá stában. Uas mais bibas, outras mais muortas, uas mais çquecidas, outras mais usadas, l nuobo “covidés”, cumo diç Anabela Leal de Barros nas sues crónicas chenas de sabedorie i de muita grácia, bai ganhando forma, indas que formado cun bielhas palabras.
I las lhénguas que, cumo l mirandés, nun stan presentes na telebison, i hoije, mais do que nunca, nun puoden salir a la rue, nun tenendo cumo nien cun quien falar, cumo fázen par’ancuntrar ls chamadeiros para este “mundo nuobo”? Stou cierto que son muitas las palabras i spressones que ls falantes mirandeses yá ancuntrórun para chamar essas nuobas cousas que pul mundo se ban passando. Citando l poeta francés, Boileau, Jean-François La Harpe, outro scritor francés, dezie que s’oubien mais metáforas nun die de feira do q’hai an toda l’Eineida. Ora, se ye berdade q’esta fraze ben d’un tiempo i d’ua çcusson subre l que ye ua “metáfora”, que l Dicionairo de Littré s’ancarregou d’ajuntar i d’eiditar, nun hai dúbeda que muito de l génio criatibo de las lhénguas se deixa ber na fala de todos ls dies, nas palabras i nas spressones cun que buscamos dar nuobos sentidos a cousas que yá eijísten.
Por isso, d’algua maneira, esses sentidos nuobos son quaije siempre metafóricos pois, cumo mos ansina l’eitimologie, metáfora, de l grego “metaphora”, quier dezir “lhebar” ou “trasportar”, stando formada de “meta”, que quier dezir fuora ou mais alhá, i “pherein”, lhebar ou demudar. La metáfora ye, por isso, lhebar ou demudar l sentido d’ua palabra ou d’ua fraze.
Neste sentido, aquilho que stamos a fazer por estes dies, que ye quedar an casa, ancerrados i sien salir, bien puode ser chamado l “ancerradeiro”, an sentido bien berdadeiro mas cheno de significados metafóricos que l’eitimologie tamien nun deixa scapar.
Ampeçando pu la palabra “ancerrar”, eilha stá formada cun raízes lhatinas i quier dezir “fechar cun chabe para que nun se puoda salir”: cumpon-se de l prefixo an- i “serāre” (fechar cun la chabe). Por isso, podemos, metaforicamente, star “ancerrados a siete chabes”, mas nun precisamos de dezir que stamos “ancerrados a chabe”, cumo nun chubimos pa riba nien beixamos para baixo!
I de la forma “ancerrar” saliu la palabra “ancerradeiro” que ye, cumo se sabe, l buraco, muitas bezes debaixo de las peinhas, adonde bíben, i subretodo adonde se guárdan i se scónden, alguns bichos cumo ls cuneilhos, las papialgas, ls tourones ou mesmo las raposas. Pa ls animales, pois ls ancerradeiros éran solo par’eilhes, star drento de l ancerradeiro ye star resguardado de ls peligros que ls houmanos represéntan. Por isso, al falarmos d’ancerradeiro pa las pessonas, tenemos an cunta que stamos a dar un nuobo sentido a la palabra an que, desta beç, son ls houmanos que se scónden de ls bichos! Metaforicamente ou nó, ye bien berdadeiro l sentido deste ancerradeiro.

Edição
3778

Assinaturas MDB