A opinião de ...

La Pruma Braba

“Alredor, las pessonas quedában na punta de ls pies para ber las cinzas i ls restros d’uossos ne ls panelos, quanto a mi, siempre me parece anconcebible que se puodisse, delantre desse forno tan amponente, precurar subre l que ye isso”.
Boris Pahor, Necrópolis
Hai libros assi. Ou, al menos, pássa-me assi cun alguns libros. Quédan tiempos guardados, çquecidos, rejísten a la leitura i un die, sien que saba porquei, agárran-mos outra beç i yá nun mos lhárgan mais. “Necrópolis”, de Boris Pahor, ye un deilhes. Cumprei-lo hai muito tiempo, nien sei bien dezir quando, mas fui apuis d’haber conhecido l outor, ua figura andeble, marcada puls anhos i pul xufrimiento, an Julho de 2002, an Torre Pellice, n’Eitália. Nessa altura inda la sue mulhier, Radoslava Premrl, staba biba i staba tamien cun el. Passemos dous ou trés dies juntos, cun Cungresso subre Lhénguas i Culturas Amenaçadas, çcubrindo q’atrás de la sue apariente andeblidade, se scundie un rejistente, fuorte, ne l campo físico mas subretodo ne l campo de las eideias. Nunca mais l tornei a ancuntrar. Mas, puls retratos i eimaiges que bou bendo del, indas que yá solo ande de cadeira de ruodas, ten hoije ua figura quaije eigual, fazendo lhembrar ls juncos que l aire droba i torna a drobar, mas que nunca ye capaç d’arrincar.
Boris Pahor naciu an 1913. Fizo 107 anhos die 26 d’Agosto de 2020. Fui duplamente perseguido. Purmeiro por Mussolini, por pertenecer a la minorie slobena de Trieste, i apuis por Hiter, pu la sue melitáncia antifascista.  Preso an 1943, quando acababa d’antrar ne l Mobimiento de Lhibertaçon Nacional de la Jugoslábia, subrebibiu als Campos de Cuncentraçon de Struthof, Dachau, Dora i Bergen-Belsen.
“Antreguei als bibos la mensaige daqueilhes que se tornórun uossos houmilhados delantre de ls mius uolhos, para que me deixássen ser un simples biajante”, dixo cierta beç.
“Necrópolis” ye l teçtumunho, an purmeira pessona, daquilho que se ben chamando la “lhiteratura de l houlocasusto”. Hai lhibros buonos i buonos lhibros. I hai aqueilhas obras que demúdan quien las lei. “Necrópolis” ye ua deilhas. La purmeira eidiçon ye de 1966, an slobeno – “nunca deixes las tues ouriges nien la tue lhéngua”, diç Pahor – mas solo passado trinta anhos ye q’ampeçou a ser traduzido, purmeiro an francés (1996), apuis an aleman (2001), an eitaliano (2008), an spanholo (2010), tamien an pertués (de l Brasil) (2013) i muitas outras lhénguas.
Quarenta anhos apuis de la sue deportaçon pa l Campo de Natzweilelr-Struthof, misturado cun giente anónima, turistas, torna al lhugar de l sou xufrimiento. Ye un ex-deportado que, cun la çtáncia de ls anhos, tornou al lhugar adonde stubo ancerrado. De repente, delantre de l barracon i de l arame farpado, agora trasformado an museu, la memória ampeça a reçumar, traendo todas las recordaçones dolorosas i eimotibas.
“Parece mintira, mas parece-me que ls turistas que tórnan pa ls sous carros me míran cumo se, de repente, ls mius ombros houbíssen sido cubiertos por ua jaqueta lhistrada i ls mius çocos tornássen a zmagar las piedras pequeinhas de l camino. Ye ua quimera ancontrolada que junta drento de mi l passado cun l presente; mas nun deixa de ser cierto q’hai alturas an que l home eimite un fluido ambisible i fuorte que ls demais anténden cumo la preséncia d’algo alheno, strourdinairo, que ls sacuode cumo un barco contra ua onda amprebista.”
Bítima de la barbárie nazi i subrebibiente de ls campos de stermínio, Boris Pahor ye un eisemplo de lhongebidade lhiteraira, mas tamien d’atibismo político i outoridade moral i houmanística. Quando penso porquei, tamien you, tube este lhibro “scundido” durante tantos anhos, lhémbra-me que talbeç seian las amenaças a la lhiberdade, l renacer de ls stremismos, las bozes (nun quiero chamar-le “pensamientos”) de las bioléncias fundamentalistas que julgábamos calhadas i apagadas, que fazírun cun que l lhibro benisse outra beç a tener comigo.
“Nun daprendimos nada cun la spriéncia de l seclo XX i cuntinamos a ber essas cousas terribles cun andifrença”, dixo Boris Pahor hai poucos anhos a un jornal spanholo. Mas sou teçtemunho ye tamien ua hino a la spráncia. Sabendo que fui tamien grácias a homes i mulhieres cumo el q’hoije stamos eiqui, somos aquilho que somos, i tenemos ls dreitos i la lhiberdade que tenemos.

Edição
3807

Assinaturas MDB