A opinião de ...

La Pruma Braba

Quereis conhecer la stória d’un pobo? Oubi ls sous remanses. Aspirais a saber daquilho que ye capaç? Studai ls sous cantares.
Antonio Machado Álvarez (1848-1893)

La riqueza de la cultura popular nun stá sólo nos ditos dezideiros nien nos adaiges. Na Tierra de Miranda stá tamien nas tradiçones folclóricas, na bariedade de l sou remanseiro oural i tradicional, nas sues tradiçones musicales. La berdade ye que mesmo la lhiteratura oural ampeçou por ser puosta an causa por quien purmeiro çcubriu i çcrebiu, cientificamente, la lhéngua mirandesa, José Leite de Vasconcelos. Chegou a publicar alguns testos mas l terrible mal qu’aflige ls homens i las mulhieres de la ciéncia, la falta de tiempo, nun le deixou çcubrir muito mais desse manantial, bien fondo, que reçuma na Tierra de Miranda.
Fui neçairo asperar uns anhos mais puls trabalhos de António Maria Mourinho que, deseando, sien dúbeda, seguir las pisadas de l sábio filólogo, mas tamien de l sou berdadeiro mestre (como el le chamaba), l Abade de Baçal, para qu’alguas dessas manifestaçones bíssen la lhuç de l die, nas dezenas de pieças de Triato Popular qu’andában an folhetos ou cascos, ls chamados  quelóquios ou colóquios; nas cuntas i subretodo no Cancioneiro Mirandés. Mas de l que Mourinho nunca fala ye de ls “folhetos” i “fuolhas bolantes” que, no sou tiempo, inda fazien parte de l die-a-die de l pobo mirandés. Por isso, s’un de ls grandes ambestigadores de la lhéngua i de la cultura de la Tierra de Miranda, antressado no sou lhado mais popular, nun les dou ningua cunsideraçon, que dezir de l pobo anónimo que ls consumiu, ye certo, mas sólo cun l secreto i profundo prazer de las cousas íntimas, pessoales, quaije clandestinas. Talbeç seia mesmo esta la palabra mais cierta para chamar a estes folhetos, un produto secreto, lido a las scundidas, al caliente de ls serones d’Eimbierno i apuis botados fuora, atirados al lhume, puostos a fazer d’ambrulho, apuis d’arrumados secretamente na memória.
A esta eifemeridade, assente no pouco balor stético i lhiterairo que se le dá, acrecénta-se la fraqueza anterna de las eidiçones, cun papel de pouca qualidade, cun muitos erros ou gralhas tipográficas. Mas tamien eiqui stá presente l’armandade antre l’ouralidade i la scrita. Na berdade, parece qu’estes “folhetos” stában solo purparados para séren lidos alguas bezes, para apuis se cunserbáren na boç i na memória daqueilhes que tubírun l gusto de ls ler ou de ls scuitar n’eifemeridade de la sue eijisténça.
Nas obras de studo subre la “lhiteratura popular”, la “lhiteratura de cordel” ou outros chamadeiros, nun  hai grande diferença antre ls remanses, ls testos dramáticos ou outros. Aquilho que ls armana ye la sue “forma eiditorial” i nó ls temas, ls outores ou l género lhiterairo. Stamos, por isso, delantre daquilho que mereciu ls nomes de chapbooks, an anglés, de littérature de colportage, an francés, ou pliegos sueltos, an castelhano. Na Tierra de Miranda, aquilho que ganhou mais raízes fúrun ls testos dramáticos. De ls chamados “folhetos”, quaije solo restra la memória, ua beç ningun arquibista ou curjidoso ls habrá guardado. La chegada de la lhuç eilhéctrica, de la rádio i de la telebison dórun l golpe de mezericórdia nesta peculiar manifestaçon cultural i artística, deixando na memória d’alguns las marcas dessas antigas stórias, notícias i remanses, cuntados i lidos pu ls ciegos viajantes, a la lhuç de la candeia ou al restralhar de l lhume.
Ye muito l sou antresse lhenguístico, cultural i tamien lhiterairo. Por isso, eiqui darei cunta, nas próssimas crónicas, d’alguns destes remanses i folhetos que çcubri i oubi, uns falando de la Tierra de Miranda, outros doutras tierras, ancluindo Bregáncia.

Edição
3449

Assinaturas MDB