A opinião de ...

La pruma braba

“Alho! Porquei nun medreste? Porque por San Martino nun me sembreste!...”
António Maria Mourinho, Ditos dezideiro
L saber de l pobo ye muitas bezes çpreziado. Este cprézio resulta, antre outras rezones, de l antagonismo antre ua cultura lhetrada i outra analfabeta. Indas que las frunteiras desta lhuita puodan ser ambíguas, la berdade ye que se dá cumo cierto que solo quien sabe ler i screbir ye berdadeiramente capaç de comunicar sentimientos, bisones de l mundo ou, por outras palabras, de criar cultura. La cibelizaçon de la scrita fizo de l saber ua mercadorie que, cumo tal, stá sujeita a un processo d’acumulaçon. Sabe mais quien ten mais diplomas i quien angolhiu mais letras. Esta angeston, indas que se stribe ne l reconhecimiento social, debrebe resbala pa l andebidualismo, sendo, por isso, girador d’elites. L domínio de la scrita fui-se costituindo cumo ua spresson de poder, deixando de fuora aqueilhes que nun podien antrar na “scola”. I antre ls que stubírun mais tiempo na soleira desse santuairo stan las classes rurales i, drento deilhas, subretodo las mulhieres que, paradoxalmente, son las grandes depositairas de l saber oural.
Mas nin siempre assi fui. La chamada cibelizaçon oucidental creciu n’harmonie antre l’ouralidade i la scrita. Assi i todo, a partir dua cierta era, que storicamente podemos situar ne ls finales de l’Eidade Média, fui-se criando ua fóia antre dambas. Als poucos fizo-se çpenhadeiro, i mui debrebe l’ouralidade i la scrita, que nacírun armanadas, punírun d’un lhado l pobo, analfabeto, i de l’outro, las classes mais faborecidas, que sáben ler i screbir.
La berdade ye que la lhigaçon de la scrita cun balores mágico-religiosos i, deste modo, cun ls balores socioculturales de mais amportança, ten raízes prefondas an bárias cibelizaçones, mas subretodo na cibelizaçon judaico-crestiana, na qual la Bíblia zampeinha ua funçon primacial. A este facto, einegable, podemos, inda assi, cuntraponer que l própio Cristo rebelou las sues berdades directamente. Nun l fizo por scrito porque la palabra, nun eisigindo trascriçon, stá mais próssima de l coraçon. Outro eisemplo desta aprossimaçon antre la palabra i l acto, ne l mundo judaico-crestiano, ye la cunfisson, stribada nua prática auricular drento dua teologie alhecerçada, eilha, na scrita.
De difrentes maneiras, l’ouralidade rjistiu a l’heigemonie de la scrita. L ansino, la predicaçon, ls teçtemunhos judiciales, son alguns eisemplos de cumo la prática oural se manten biba nas nuossas sociedades oucidentales. L’eimediateç i la prefundidade de la relaçon custituen, n’ouralidade, ua cundiçon de la sue eificácia. Por outro lhado, la gramática de l’ouralidade ten códigos deficilmente trasponibles pa la scrita. Un deilhes ye l fenómeno de l’antonaçon, que ningun sistema de scrita cunseguiu representar. Assi, por mais amportante que l’ambençon de la scrita tenga sido pa l çtino de l’houmanidade, ou al menos para ua parte deilha, eilha cuntribuiu tamien para scunder l’eisercício bibo de la palabra. Quando se fala sin ler l’outoridade resulta de la boç, mas quando se lei essa outoridade queda ne l papel. Por isso, las cibelizaçones d’ouralidade reconhecen la fuorça de la palabra, tal cumo las sociedades de tradiçon scrita reconhécen la fuorça de l testo.
Estas cunsideraçones bénen la prepósito de ls ditos dezideiros que, por esta altura de l anho, se dízen subre San Matino. I nun son solo ls ditos. Son tamien las cantigas, las cuntas, las lhonas, ls mitos, ls remances, ou seia, todas las produçones colectibas que se cunsérban na memória atrabeç de las muitas bariantes i de las anfenitas repetiçones. Las chamadas “formas fixas” son l resultado dun trabalho feito pul tiempo, ajudado pu las mil bocas que las fúrun repetindo. Las frazes ou senténcias, salidas deste lhabor milenar, son ua berdadeira regra de bida que l pobo criou i fixou. La quadra popular ye un de ls resultados mais guapos i poéticos deste gusto de l pobo pul berso i pu la rima. Neilha se sprímen cunceitos filozóficos, la caçoada mordaç, assi cumo bizarries ou afliçones justificadas. Talbeç haba quien chame a esta spontaneidade atraso, primitebismo, até sub-zambulbimiento. Mas l cierto ye q’hai neilhas berdadeira poezie.

Edição
3859

Assinaturas MDB