A opinião de ...

La pruma braba

“Em segundo lugar direi que, que me espantou ver o Sr. Vàsconcelos lastimar que o idioma portuguez venha a substituir o tal idioma da Térra de Miranda. Não imagino que mal d’aí pósa vir à filolojia.”
José Barboza Leão, “Revista Lusitana”, 1887
Nos dies 29 i 30 de Márcio, cumo por cierto será notícia neste Jornal, tenerá lhugar an Picuote, no Centro d’Ambestigaçon Multideciplinar Terra Mater, un Ancontro Anternacional d’ambestigadores que se dedícan al studo de la lhéngua i de la cultura mirandesas. Lhembrando-me de todos eilhes, mas tamien de l papel qu’este mesmo jornal ten tenido na dibulgaçon de la lhéngua i de la cultura de la Tierra de Miranda, quiero eiqui traer alguns testos i çcussones tubidas neste mesmo trabado. Ye ua forma de lhembrar quien screbiu i de lhembrar tamien que la ciéncia se fai de çcussones, d’eideias ziguales, indas que muitas bezes mos paréçan sien sentido.
L çcusson de que quiero dar cunta dou-se n’anho de 1945, quando Miranda se purparaba para festejar ls quatrocientos anhos de cidade i un home, António Maria Mourinho, ampeçaba a dar ls purmeiros passos na defesa de la sue lhéngua i de la sue cultura. Ua lhuita que fizo an toda sue bida.
Alguas de las sues dúbedas, cumo aqueilhas que pon subre l’ourige de l mirandés, yá stan hoije resulbidas. Mas quédan outras. I quédan tamien por çcubrir i andar ls caminos i ancruzelhadas que las lhénguas ban abrindo. Ls zafios própios de cada tiempo que las lhénguas i las culturas mos cháman a resulber.
L purmeiro testo, screbido an pertués, fui publicado no númaro 126 de l die 20 Febreiro desse mesmo més. Eiqui queda, agora an mirandés.
“Lhabra nas nuossas tierras, antre giente de cultura (l que ye pior!) un eirróneo precunceito i ressentimiento acerca d’ua fala que no Nordeste de l çtrito i de Pertual sirbe hai talbeç ua dezena de seclos, para spremir eideias, i pansamientos de ls habitantes i úsan deilha no trato social cun bezinos i amigos.
Dízen alguns, que sendo ua fala spanholada, debie d’acabar d’ua beç por todas; dízen outros que sendo un pertués antiquado debie de ser sterminado; dízen outros que sendo un misto de pertués i spanholo, nun debien d’eijistir antre frunteiras pertuesas cousas híbridas i dízen… cousas einormes, antre outras esta: “Que sendo esta fala mui antiquada ls que la fálan stan atrasados siete seclos de cibelizaçon actual, que son portanto selbaiges mediebales estes probes faladores deste falar tan antigo.”
Puode ser qu’estes senhores téngan ua hipercultura fantástica para fazéren afirmaçones tan radicales cumo çtemidas. L causo ye tan sien amportança que nien merecie ser tratado an letra de forma, mas para defesa de l que ye pertués i mui pertués, porque stá drento de las nuossas frunteiras dezde que Pertual ye Pertual, i porque isto precisa d’un sclarecimiento para que del nun se fágan juízos çtemidos, nien se téngan falsos cunceitos, al mesmo tiempo se nun faga triste figura al dezir cun pujança aquilho que nun se sabe, por çconhecimiento, bou dezir cun las mies probes fuorças de l que se trata i l que por cierto se debe dezir sien miedo d’erro quando disto se fale.
Trata-se de l falar mirandés: ye ua lhéngua porfeita, cun fonética bariadíssima i anteressantíssima, cun morfologie regular, i sintaxe cumpleta. Ye ua lhéngua armana de la pertuesa, que nada ten de spanholo, nien de pertués, mas filha de l lhatin cumo eilhas, caminou a sou modo própio i ganhou foros d’eidioma falado solo na tierra de Miranda, cumo podie habé-los ganhado an tierras de l Douro ou de Basto, n’Alentejo ou na Beir’Alta.
Las rezones porque se separou de ls outros ramos lenguísticos peninsulares nun las sabemos. Rezones de pre-çposiçon de ls habitantes que yá eiqui stában antes de ls remanos? Zbios de lhenguaige ou de raça de las populaçones eimigradas? Obra de la própia natureza ancunsciente? Ls sábios que respóndan. L que ye cierto ye que naciu este falar i por eiqui se quedou siempre, cumo lhéngua, solo falada i çquecida, eiboluindo a sou modo cumo hoije bai eiboluindo, sujeita a todas las leis naturales a que todas las lhénguas stan sujeitas.”

Edição
3570

Assinaturas MDB